Ο Πανηγυρικός λόγος που εκφώνησε ο Σεβασμιώτατος Θυατείρων και Μεγάλης Βρεταννίας κ. Νικήτας στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι στη Κωνσταντινούπολη επί τη εορτή της Κυριακής της Ορθοδοξίας.
“Παναγιώτατε Πατέρα καὶ Δέσποτα,
Ὡς ὁ Κύριος ἡμῶν ἐκέλευσεν καὶ διὰ τῆς Αὐτοῦ Χάριτος ἐπέτρεψεν, συνεκεντρώθημεν εἰς τὴν Βασιλεύουσα, ὡς ἐτησίως εἴθισται, ἵνα ἑορτάσωμεν τὴν ἑορτὴν ἥτις κατέστη γνωστὴ ὡς ἡ Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας. Πληρώσαντες ἤδη τὴν πρώτην ἑβδομάδα τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἔχομεν ἤδη ἐκκινήσει τὴν διαδρομὴν τῆς νηστείας καὶ βραδέως ὁδεύομεν τὴν ἄγουσα πρὸς τὴν Ἑορτὴ τῶν Ἑορτῶν – εἰς τὸ Πάσχα Κυρίου. Ὁ χρόνος καὶ ἡ πορεία ταῦτη εἶναι πλήρης ἱερῶν ἀκολουθιῶν καὶ ἑορτῶν αἴτινες ἀνεπτύχθησαν διὰ μέσου τῶν αἰώνων.
Ἐν ἀρχαίοις χρόνοις, τούτη ἡ Κυριακὴ ἦτο ἀφιερωμένη εἰς τοὺς Προφήτας καὶ εἰς τὴν ἐκπλήρωσιν τῶν λόγων των. Τὸ μήνυμα τῆς Κυριακῆς, ὡς ἐλήφθη ἐκ τῶν γραφῶν καὶ τῶν περικοπῶν, ἦτο ἡ ἐπιβεβαίωσις ὅτι ὁ Ἰησοὺς εἶναι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ καὶ ὁ Σωτὴρ τοῦ κόσμου. Κατὰ τὴν διάρκειαν τῶν αἰώνων, ἐνεφανίσθησαν ποικίλαι αἱρέσεις καὶ προκλήσεις καὶ ἡ Ἐκκλησία προσήρμοσεν τὸ ἡμερολόγιον αὐτῆς ἵνα ὑπογραμμίσῃ τὰς νίκας καὶ τοὺς θριάμβους τῆς ἀληθείας ἐπὶ τῶν διαφόρων ψευδολογιῶν. Τοιαῦτα παρελθόντα γεγονότα ἀποθησαυρίσθησαν δι’ ἡμᾶς εἰς τὰς ἑορταστικὰς ἀκολουθίας καὶ ἑορτάζονται κατ’ ἔτος. Ἡ Ἐκκλησιαστικὴ ἡμῶν Ἱστορία διδάσκει ὅτι πράγματι ἰσχύει τοῦτο ἀναφορικῶς πρὸς τὰς ἁγίας εἰκόνας καὶ τὴν ἁρμόζουσα αὐτῶν θέσιν εἰς τὴν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας. Τοιαύτη ὄξυνσις τῶν πραγμάτων ἐπῆλθε τότε, ὥστε σχῖσμα διεῖλε τοὺς Πιστούς. Ἡ Ἐκκλησία συνεκάλεσεν τότε Σύνοδον, ὑπὸ τὴν αἰγίδαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, ἥτις θὰ ἀντιμετώπιζεν καὶ ἐπίλυεν τὸ προκῦπτον θέμα. Τὰ ἀποτελέσματα, ὡς γνωρίζομεν ταῦτα σήμερον, ἦσαν οὐχὶ μόνον ἡ ἐπιβεβαίωσις τῆς πρεπούσης θέσεως καὶ προσηκούσης ἐκδηλώσεως εὐλαβείας πρὸς τὰς ἁγίας εἰκόνας, ἀλλὰ καὶ ἡ δήλωσις διὰ τὴν ἀναστύλωσιν ἁπάντων τῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ δημιουργηθέντων εἰς τὸν πεπτωκότα ἡμῶν κόσμον. Καθόσον ἡ Σύνοδος ὡμίλει καὶ καθόριζεν τὰ θεολογικὰ θέματα ἀφορῶντα τὰς ἱερὰς εἰκόνας καὶ ἄλλα ὑλικὰ εἴδη, ταυτοχρόνως ἑώρα καὶ τὴν ὁλότητα τοῦ σύμπαντος καὶ ἅπασαν τὴν Δημιουργίαν.
Ἐν τῇ Σοφίᾳ καὶ Ἀγάπῃ Του, ὁ Θεὸς οὐδόλως ἐγκατέλιπεν τὴν Ἐκκλησίαν Του καὶ τὴν Ἀνθρωπότητα ἄνευ ἐλπίδος – ἔθεσεν δὲ τοὺς Πατριάρχας ἐπὶ τοῦ θρόνου τοῦ Πρωτοκλήτου καὶ ἐφώτισεν σοφοὺς καὶ ἁγίους ἀνθρώπους ἵνα οὗτοι σῴζουσιν τούς Πιστούς ἐκ τῶν καταληστευόντων αὐτοὺς, ὡς ἀκούομεν εἰς τοὺς Κριτὰς τῶν Ἰουδαϊκῶν Γραφῶν «καὶ ἤγειρε κριτὰς, καὶ ἔσωσεν αὐτοὺς ὁ Κύριος ἐκ χειρὸς τῶν προνομευόντων αὐτοὺς. καὶ γε τῶν κριτῶν οὐχ ὑπήκουσαν» (Κρ. 2,16). Ὡς ὑπεσχέθη εἰς τοὺς Μαθητὰς, ὅτι οὐδαμῶς θέλει ἐγκαταλείψῃ αὐτοὺς ὀρφανοὺς, οὕτως ὁ Παράκλητος ἐπιδαψίλευσεν τὴν Θείαν Αυτοῦ Χάριν ἐπὶ τοῦ ἱεροῦ Κλήρου καὶ τοῦ Ποιμνίου «σῶσαι θέλων τὸν κόσμον ὁ τῶν ὅλων κοσμήτωρ, πρὸς τοῦτον αὐτεπάγγελτος ἦλθε» ὡς ἔγραψεν ὁ Ρωμανὸς ὁ Μελωδὸς. Ἐπικαθόρισεν ἐν ταυτῷ τὸν ἡγετικὸν ρόλον τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὰς χεῖρας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ὡς πατέρα καὶ ποιμένα, ὁδηγῶν τὴν Ἐκκλησία εἰς τὴν εὐθεῖαν ὁδὸν.
Ὡς ἀντιλαμβανόμεθα, εἶναι ἀδύνατον νὰ ὁρίσωμεν τὴν ἔννοιαν τῆς Ἀληθείας, εἴ μὴ διὰ δύο μόνον ἀπλῶν λέξεων – Ἰησοὺς Χριστός. Τὸ μόνον τὸ ὁποῖον δυνάμεθα νὰ πράξωμεν εἶναι νὰ ὑπερασπισθῶμεν τὴν Ἀλήθεια ταύτην, ὡς ἡ Ἐκκλησία πέπραξεν διὰ μέσου τῶν αἰώνων. Παρ’ ὅτι οὐδόλως ἀντιμετωπίζωμεν πλέον τὰς κρίσεις καὶ τὰς αἱρέσεις τοῦ παρελθόντος, ἡ Ἐκκλησία εὑρίσκεται ἀντιμέτωπη ἔναντι διαφορετικῶν προκλήσεων αἵτιναι εἶναι εἰκονοκλαστικαὶ κατ’ οὐσίαν. Ἅπαξ ἔτι, ἡ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ Πρώτη τῶν Ἐκκλησιῶν καθίσταται ἐκείνη ἥτις θὰ ἀναλάβῃ τὸν ρόλον, ὡς καὶ κατὰ τὸ παρελθὸν ἔπραξεν, ἵνα διαφυλάξῃ τὴν ἐμπεπιστευμένην εἰς Αὐτὴν Ἀληθείαν.
Τὴν σήμερον ἡμέραν, ἰδιαιτέρως δὲ τἀνῦν, ἡ Ἐκκλησία ἔδει ὅπως λάβῃ σαφὴν θέσιν καὶ ἐκφρασθῇ κατὰ τῆς ἀδικίας, διακυρύξῃ δὲ τῷ κόσμῳ τὸ μήνυμα τῆς Ἀληθείας. Ἐπὶ δε τούτοις, ἐπιτρέψατέ μοι ὅπως συντόμως ἀναφερθῶ εἰς τρία ὑψηλῆς σημαντικότητος θέματα ἅτινα ἀφορῶσιν ἅπαντας καὶ καθ’ ἕνα ἐξ ἡμῶν, ὡς Λαὸς τοῦ Θεοῦ.
Παναγιώτατε Πατέρα καὶ Δέσποτα,
Ἐσεῖς, ἡ Ὑμετέρα Θειοτάτη Παναγιότης, εὐκλεῶς ἀπεδύθητε τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ὑπέρ τῆς διαφυλάξεως τῆς δημιουργίας, τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καὶ τῆς ἀποκαταστάσεως τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τῆς γῆς. Ἔχετε ἤδη προκαλέσει τὴν συνειδητοποίησιν, τὴν κατανόησιν καὶ τὴν ἀποδοχὴν τοῦ κόσμου εἰς τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἱερὰ ὁμοίωσις καὶ ἔργον τῶν χειρῶν Του προσβέβληται καὶ ἠμαύρωται ὑπὸ ἀνθρωπίνων χειρῶν. Ἀκριβῶς ὡς οἱ πάλε ποτὲ εἰκονοκλάσται ἔκαιον εἰκόνας, κατέστρεφον ἱερὰ λείψανα, καὶ οὐδεπώποτε ἐτίμησον ὅ,τι ὁ Δημιουργὸς ἐπλαστούργησεν, ἡμεῖς, ὡσαύτως, θέσαμεν πῦρ εἰς τὰ δάση, ἐμολύναμεν λίμνας καὶ θαλάσσας ἐκχύνοντες κατάλοιπα εἰς αὐτὰς καὶ οὐδόλως ἐτιμήσαμεν ὅ,τι ἐνεπιστεύθη ἡμῖν – οὐδαμῶς ὑπήρξαμεν καλοὶ καὶ πιστοὶ φύλακες τοῦ ἱεροῦ τούτου τόπου τὸν ὁποῖον καλοῦμεν γῆν. Αὐτὸ τὸ ὁποῖον Ἐκεῖνος ἐδημιούργησεν καλὸν καὶ ὡραῖον, ὡς ἀκούωμεν εἰς τὸν ἑσπερινὸν Ψαλμὸν «ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου, Κύριε· πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας· ἐπληρώθη ἡ γῆ τῆς κτίσεώς σου». Δυστυχῶς, ὅ,τι ἐδημιουργήθη ὡς καλὸν κἀγαθὸν ὑπὸ τοῦ Ὑψίστου, ἔχει πλέον καταῤῥακωθῇ εἰς τοιαύτην ἀποσύνθεσιν ὥστε καθίσταται πλέον ἀδύνατος ἡ ἀναγνώρισις τοῦ πρωτοτύπου. Οἱ λόγοι τούτοι καὶ αἱ σκέψεις αὕται ἐπικυρώθησαν ὑπὸ τῆς ἐν Κολυμπαρίῳ Κρήτης Μεγάλης καὶ Ἱερᾶς Συνόδου, καθὼς καλούμεθα ὅπως τείνομεν εὐήκοον οὗς εἰς τὴν τῆς Ἐκκλησίας φωνήν.
Οὐχὶ δὲ μόνον τὸ φυσικὸν περιβάλλον ἐδοκιμάσθη εἰς τὰς χεῖρας τῆς ἀνθρωπότητος, ἀλλὰ διακείμεθα ἐχθρικῶς ἀλλήλοις, ἐπιδιώκοντες ἐξουσίαν, προνόμια, γῆν καὶ πλοῦτον καὶ ἄλλα πολλὰ.
Καὶ οὐ μόνον οὐδαμῶς ἐτιμήσαμεν τὴν εἰκόνα καὶ ὡμοίωσιν τοῦ Θεοῦ, ἐπιλέξαμεν ἐνσυνειδήτως τὸν ἐξανδραποδισμὸν τῶν συνανθρώπων ἡμῶν, χειριζόμενοι ἄνδρας καὶ γυναίκας δίκην ἐμπορεύματος. + Ἐσεῖς, ἡ Ὑμετέρα Θειοτάτη Παναγιότης καθιδρύκατε Ὁμάδα Ἐργασίας ἵνα ἐπιληφθῇ τοῦ θέματος καὶ κατεστάθητε ὁ πρῶτος θρησκευτικὸς ἡγέτης ὅστις συνεκάλεσεν διεθνῆ συνέδρια ἐπὶ τούτου. Ἅπασαι τοιαῦται δράσεις συνιστῶσι προσπαθείας ἀποκαταστάσεως τῆς πεπτωκυῖας καὶ βεβηλωθεῖσας εἰκόνας τοῦ Θεοῦ, καθὼς ἀγωνιζόμεθα ἵνα ἀντιμετωπίσωμεν τὴν ἁμαρτίαν καὶ ἐνδυναμώσωμεν τοὺς ἀνθρώπους ἵνα διάγωσιν ἀπολαμβάνοντες τὸ ἐκ Θεοῦ θεῖον δῶρον τῆς ἐλευθέρας βουλήσεως, ἤτοι, τὸ αὐτεξούσιον. Δὲν ἀποτελεῖ ἐξἄλλου, ὑποχρέωσιν τῆς Ἐκκλησίας ὅπως αὕτη ὁμιλεῖ κατὰ τῆς ἀδικίας καὶ συναφῶν τινων δεινῶν? Ἁς ἀνακαλέσωμεν εἰς μνήμην τοὺς λόγους τῆς σοφίας Σιράχ «Σπέρμα ἔντιμον ποῖον; σπέρμα ἀνθρώπου· σπέρμα ἔντιμον ποῖον; οἱ φοβούμενοι τὸν Κύριον· σπέρμα ἄτιμον ποῖον; σπέρμα ἀνθρώπου· σπέρμα ἄτιμον ποῖον; οἱ παραβαίνοντες ἐντολάς· ἐν μέσῳ ἀδελφῶν ὁ ἡγούμενος αὐτῶν ἔντιμος, καὶ οἱ φοβούμενοι Κύριον ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ» (10: 19-20).
Τὰ ὡς ἄνω παραδείγματα ἐμφανῶς δεικνύουν ὅτι οὐδόλως παρεμείναμεν πιστοὶ εἰς τὴν ἐμὴν δέσμευσιν ὡς θεματοφύλακες τῆς Δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Τὰ πρόσφατα γεγονότα καὶ ἡ λυπηρὴ πραγματικότης τοῦ ἡμετέρου κόσμου σαφῶς καταδεικνύουν τὴν ἀδήριτον ἡμῶν ἀνάγκην ὅπως ἐνσκύψωμεν εἰς τὸ παρελθὸν ἡμῶν ἵνα ἐξεύρωμεν λύσεις διὰ τὰ παρόντα καὶ μέλλοντα ἡμῶν προβλήματα. Ὁ ἐν Οὐκρανίᾳ πόλεμος καὶ ἅπαντα τὰ ἔμπλεκόμενα μέρη μήτε ἤκουσον μήτε ὑπήκουσον εἰς τὴν φωνὴν βοόντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, τὴν φωνὴν τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας. Ὀρθόδοξος κατὰ Ὀρθοδόξου, Χριστιανὸς κατὰ Χριστιανοῦ, ἄνθρωπος κατὰ ἀνθρώπου -ἅπαντες οὐδόλως ἤκουσον τὸ μήνυμα τοῦ Θεοῦ – «Εἰρήνη ὑμῖν». Διατὶ ἄρα γε ἔθνη ὑπογράψαντα συνθήκας καὶ διεθνεῖς συμφωνίας ἐπιλέγουν νά κωφεύουν εἰς τὴν διακύρηξιν τῆς ἀποστολῆς τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν – «ἵνα διασώσομεν τὰς ἐπερχόμενας γενεὰς ἐκ τῆς μάστιγος τοῦ πολέμου, ἥτις δὶς εἰς τὸ διάστημα τῆς ζωῆς ἡμῶν ἐπέφερεν ἀνειπώτους θλίψεις εἰς τὸ ἀνθρώπινον γένος». Οὕτως γενόμενοι ἄφωνοι καὶ αὐτάρεσκα ἐφησυχάζοντες εἰς τὴν ἐπὶ τοῦ θέματος τούτου ἡμετέραν ἀπόκρισιν, ἀντικατεστήσαμεν τὴν εἰρήνην, τὴν ἀλήθειαν καὶ τὴν ἀγάπην μετὰ τοῦ πολέμου καὶ τῆς ἀφανίσεως. Τὸ ζῶν κατ’ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ πλάσμα, ὁ ἄνθρωπος εἰς σφαγὴν ἄγεται και θνήσκει διὰ τὴν ἀπόκτησιν γαιῶν, ἐξουσίας καὶ ἑτέρων πόρων. Αἰώνας πρὶν, ὁ Προφήτης Ἰσαΐας εἶπε «καὶ συγκόψουσι τὰς μάχαιρας αὐτῶν εἰς ἄροτρα καὶ τὰς ζιβύνας αὐτῶν εἰς δρέπανα, καὶ οὐ λήψεται ἔθνος ἐπ’ἔθνος μάχαιραν, καὶ οὐ μὴ μάθωσιν ἔτι πολεμεῖν» (2,4). Δυστυχῶς οὐδαμῶς ἐδράσαμεν ὡς οὕτος ἐδιδαξεν. Ἐν τούτοις, ἐν τῷ μέσῳ τοιούτων ἐποχῶν σκότους, ὑφίσταται ἔτι ἀκτὶς ἐλπίδος καὶ μήνυμα εἰρήνης – ὁ Ἰησοὺς Χριστὸς. Πρόκειται διὰ τὸν ἴδιον Αὐτὸν Χριστὸν ὅστις ἔζησεν μεταξύ ἡμῶν, καὶ διὰ τὸν Ὁποῖον κηρύττομεν, διδάσκομεν καὶ καθορίζομεν τὴν ζωὴν ἡμῶν, συνοδᾷ τῶν ἀποφάσεων τῶν Μεγάλων Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ὁ Χριστὸς ἐστὶ τὸ φῶς τοῦ κόσμου «καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν» (Ἰωαν. 1.5). Αὐτὸ ἀκριβῶς διεφύλαξεν ἡ Ἐκκλησία διὰ μέσου τῶν αἰώνων καὶ μοιράζεται νῦν μεθ’ ἡμῶν καὶ ὑμῶν ὅταν τὰ νέφη τοῦ σκότους περιστοιχίζουσιν ἡμᾶς. Καθὼς οἵ ἡγέται τοῦ κόσμου συζητοῦν τὰ στρατιωτικὰ αὐτῶν σχέδια, ἐμεῖς ἔδει κλίναι τὸ γόνυ εἰς προσευχὴν καὶ παράκλησιν συγχωρήσεως καὶ δωρεὰ κατευθύνσεως ὑπὸ τοῦ Θεοῦ. Κυρίως, ἐν ταυτῷ ἔδει ὅπως προσευχηθῶμεν διὰ τὴν εἰρήνην τοῦ σύμπαντος κόσμου. Μόνον ὅταν ἡμεῖς ἐπιτρέψωμεν εἰς τὸ Πνεῦμα τῆς Ἀληθείας νὰ κατασκηνώσῃ ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν, θὰ δυνηθῶμεν νὰ ὁρῶμεν τὸν κόσμον μέσω τῶν ὀφθαλμῶν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἅπασαι αἱ εἰκόναι – τῆς δημιουργίας, τῆς γῆς καὶ τῆς ἀνθρωπότητος ἀποκαταστηθήσονται ἐν τῇ ἁρμόζουσα αὐτοῖς θέσιν.”
